بررسی اثر ورمی کمپوست روی رشد و محتوای موسیلاژ و مقابله با بوته میری در گیاه اسفرزه

مطالعات متعددی اثرات مثبت ورمی کمپوست بر رشد، عملکرد و مهار بیماری های خاص گیاهی را گزارش کرده اند. بنابراین در این تحقیق 2 سری آزمایش از اثر ورمی کمپوست روی جوانه زنی بذر، رشد، عملکرد، محتوای موسیلاژ و مقابله با بیماری بوته میری در گیاه اسفرزه انجام شد. آزمایش اول در قالب طرح کاملا تصادفی به منظور بررسی اثر رقت های مختلف ورمی-کمپوست (0، 20، 40، 60، 80 و 100 درصد حجمی) بر برخی از شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه اسفرزه در پتری دیش انجام شد. آزمایش دوم با چهار سطح ورمی کمپوست (0، 25، 50 و 75%) و در 3 تکرار انجام شد. به این منظور تعداد 100 بذر در هر گلدان کاشته شد و در دمای 25 درجه سانتی گراد روز و 15 درجه سانتی گراد شب و رطوبت 50 درصد در گلخانه قرار داده شد و درصد جوانه زنی به مدت 16 روز یادداشت شد و نیز شاخص های دیگر ظهور از قبیل انرژی ظهور، متوسط زمان ظهور، ضریب ظهور و سرعت ظهور محاسبه شد. بعد از 30 روز تعداد گیاهان به 50 عدد در هر گلدان رسانیده شد و طول، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه طی 1، 2 و 3 ماه پس از کاشت اندازه گیری شد. همچنین میزان کلروفیل a، b و کاروتنوئید در گیاه 3 ماهه محاسبه شد. در پایان دوره رشد، تعداد و قطر سنبله، عملکرد دانه، درصد موسیلاژ و عامل تورم مورد بررسی قرار گرفت. در سری دوم آزمایشات، اثر ورمی کمپوست در قبل و بعد از ظهور در مقابله با بوته میری بررسی شد. اولین آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی با 4 سطح ورمی کمپوست (0، 25، 50 و 75%) و 2 سطح قارچ (شاهد و فوزاریوم) در 3 تکرار انجام شد. به این منظور تعداد 100 عدد بذر در گلدان های شاهد و آلوده به قارچ کاشته شد و جوانه زنی بذر بعد از 13 روز یادداشت شد. در آزمایش دوم با طرح فاکتوریل و کاملا تصادفی در 4 سطح ورمی کمپوست (0، 25، 50، 75 درصد)، 2 سطح از قارچ (شاهد و فوزاریوم) و2 سطح از باکتری بیوکنترل (شاهد و باسیلوس) و در 3 تکرار انجام شد. تعداد 100 عدد بذر در هر گلدان کاشته شد و بعد از یک ماه گیاهان به 40 بوته در هر گلدان کاهش داده شد. در گیاهان یک ماهه آلوده به قارچ و باسیلوس میزان شیوع و درصد بقای گیاه 8، 12، 16، 20، 24 و 28 روز پس از آلودگی محاسبه شد. در پایان، میزان فعالیت آنزیم های دفاعی شامل سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، کاتالاز، پلی فنل اکسیداز، فنیل آلانین آمونیالیاز و بتا 1و3 گلوکوناز اندازه گیری شد. نتایج سری اول آزمایشات نشان داد که رقت 20 و 40 درصد عصاره ورمی کمپوست منجر به افزایش شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه اسفرزه شد. همچنین غلظت 25% ورمی کمپوست بالاترین شاخص های ظهور را سبب شد. رشد بوته، میزان رنگدانه، تعداد و قطر سنبله، عملکرد دانه، درصد موسیلاژ و عامل تورم به میزان قابل توجهی در 25 یا 50% در مقایسه با کنترل افزایش یافت. نتایج سری دوم آزمایشات نشان داد بوته میری ناشی از قارچ فوزاریوم قبل و بعد از ظهور در حضور ورمی-کمپوست جلوگیری شد. افزودن باکتری بیوکنترل (باسیلوس سوبتیلیس) به محیط ورمی کمپوست اثر افزایشی در مقابله با بوته میری داشت. پایین ترین میزان وقوع بوته میری و نیز بالاترین فعالیت آنزیم های دفاعی به دست آمده در جایگزینی با 75% ورمی کمپوست به دست آمد. بنابراین، می توان نتیجه گیری کرد که ورمی کمپوست یک کود قابل توصیه برای کشت اسفرزه و کنترل بیماری بوته میری در این گیاه است.